Thuốc tránh thai khẩn cấp và các cách sử dụng an toàn nhất

1. Thuốc tránh thai khẩn cấp là gì?

Thuốc tránh thai khẩn cấp là biện pháp tránh thai có thể được sử dụng sau khi quan hệ tình dục không an toàn. Khác với thuốc ngừa thai hằng ngày, thuốc ngừa thai khẩn cấp có nồng độ hormone cao hơn rất nhiều. Tùy từng loại thuốc khác nhau, thời gian sử dụng thuốc sẽ kéo dài từ 36 cho tới 120 giờ sau khi quan hệ.

2. Cơ chế hoạt động của thuốc tránh thai khẩn cấp

Hiện nay, thuốc tránh thai khẩn cấp được chia làm 3 loại. Đó là: Thuốc tránh thai Uliprista, thuốc tránh thai khẩn cấp chỉ chứa Progestin và thuốc tránh thai phối hợp. Sau đây là cơ chế hoạt động của từng loại thuốc:

2.1. Thuốc tránh thai Uliprista

Loại thuốc này hoạt động bằng cách tác động lên hormone progesterone trong cơ thể nhằm trì hoãn hoặc ngăn chặn quá trình rụng trứng. Do có chứa hormone progesterone trong cơ thể nên bạn có thể sử dụng trong vòng 5 ngày sau khi quan hệ không an toàn mà vẫn không làm giảm hiệu quả của thuốc. Thuốc ngừa thai Uliprista nếu được thực hiện đúng theo chỉ dẫn sẽ mang đến hiệu quả ngừa thai cao hơn so với những loại thuốc khác. Đây là loại thuốc kê đơn, do đó bạn cần phải hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.

2.2. Thuốc ngừa thai khẩn cấp chỉ chứa Progestin

Thuốc tránh thai Progestin ngừa thai bằng cách ngăn chặn hoặc trì hoãn sự rụng trứng. Thuốc phát huy tác dụng hiệu quả nhất trong vòng 72 giờ sau khi quan hệ. Nhưng để tốt nhất, bạn nên sử dụng càng sớm càng tốt. Khác với Uliprista, thuốc ngừa thai Progestin không cần kê đơn.

2.3. Thuốc tránh thai phối hợp

Thuốc ngừa thai phối hợp là thuốc chứa cả estrogen và progestin, ngừa thai bằng cách trì hoãn sự rụng trứng. Bạn cần sử dụng thuốc càng sớm càng tốt và không quá 5 ngày sau quan hệ. Thuốc phối hợp thường được chia làm hai liều và được sử dụng trong vòng 72 giờ từ khi quan hệ không an toàn. Lần uống sau thường cách lần uống đầu khoảng 12 giờ. Số lượng viên uống khác nhau đối với các hãng khác nhau.

3. Trường hợp nào nên sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp?

Thuốc tránh thai khẩn cấp được coi là một biện pháp tránh thai sau khi bạn và người bạn tình của mình không sử dụng bất kỳ biện pháp tránh thai nào như: Bao cao su, đặt vòng tránh thai, xuất tinh ngoài âm đạo,… Hoặc trong một số trường hợp các biện pháp tránh thai đã dùng không phát huy tác dụng, tức là:

• Bao cao su bị rách, trượt hoặc đã dùng sai cách
• Tính sai thời điểm rụng trứng khi bạn sử dụng các biện pháp tránh thai tự nhiên
• Vòng tránh thai bị tụt hoặc đã được lấy ra
• Bạn quên uống thuốc tránh thai hằng ngày từ 3 viên trở lên trong 1 tháng
• Tần suất giao hợp thấp, chỉ từ 2 – 4 lần/ năm
• Khi phát sinh giao hợp không đồng thuận (bị cưỡng hiếp)

4. Cách sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp an toàn

Các loại thuốc tránh thai hiện nay, bạn nên sử dụng càng sớm thì khả năng tránh thai càng cao. Cụ thể:

• Loại thuốc tránh thai khẩn cấp có chứa levonorgestrel 0,75mg. Bắt buộc phải uống đủ cả 2 viên mới có tác dụng ngừa thai. Viên đầu tiên uống càng sớm càng tốt sau khi giao hợp, nhưng không để muộn quá 72 giờ. Viên thứ 2, uống cách viên đầu 12 giờ và không để muộn hơn 16 giờ.
• Loại thuốc tránh thai khẩn cấp có chứa levonorgestrel 1,5mg. Bạn chỉ cần uống 1 viên duy nhất trong vòng 72 giờ sau khi quan hệ. Trong trường hợp nôn ói trong vòng 3 giờ sau khi uống, bạn cần uống bù viên khác ngay.
• Loại thuốc tránh thai có chứa mifepristone. Chỉ cần uống 1 viên duy nhất trong vòng 120 giờ sau giao hợp.

Lưu ý: Một điều lưu ý quan trọng cho bạn là không sử dụng quá 2 liều/ viên tránh thai khẩn cấp trong vòng một tháng.

5. Tác dụng phụ của thuốc ngừa thai khẩn cấp

Thuốc tránh thai khẩn cấp nên được coi là biện pháp cuối cùng trong việc tránh thai. Bởi vì ngoài loại thuốc này, còn rất nhiều cách tránh thai khác hiệu quả và an toàn hơn. Vì trên thực tế, có rất nhiều bạn trẻ lạm dụng thuốc quá nhiều đã gặp các tác dụng phụ không mong muốn. Vì thế, Topnews.com.vn hi vọng rằng, trước khi quyết định sử dụng thuốc, bạn cần nắm rõ những tác dụng phụ có thể có khi uống thuốc ngừa thai cấp tốc này:\

5.1. Tác dụng phụ thường gặp

• Buồn nôn: Đây là dấu hiệu thường gặp nhất khi sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp. Triệu chứng buồn nôn sẽ tự hết sau một thời gian ngắn. Tuy nhiên, nếu nôn nhiều trong vòng 2 tiếng sau khi uống thuốc thì bạn cần đến gặp bác sĩ để được chuẩn đoán.
• Mệt mỏi: Khi uống thuốc ngừa thai dạng này, đôi khi bạn sẽ có cảm giác đau bụng dưới, đau đầu chóng mặt. Có thể sẽ gây đau dạ dày hoặc làm tình trạng trào ngược nặng hơn, nhạy cảm với mùi.
• Cương ngực: Tình trạng cương cứng ngực sẽ được cải thiện sau khi dùng thuốc một vài tuần. Tuy nhiên, nếu nhận thấy u cục hoặc đau kéo dài ở vùng ngực thì cần đi khám bác sĩ.
• Rối loạn chu kỳ kinh nguyệt: Chu kỳ kinh nguyệt của bạn có thể đến sớm hoặc muộn hơn do rối loạn nội tiết tố. Và số lượng, màu sắc máu kinh cũng có thể thay đổi, kinh nguyệt thất thường hoặc bị rong kinh. Tình trạng này sẽ sớm được cải thiện trong 1 – 2 kỳ kinh nên bạn đừng quá lo lắng.
• Tăng cân: Ở một số phụ nữ khi uống thuốc ngừa thai khẩn cấp có thể bị giữ nước trong cơ thể nhiều hơn. Nhất là ở vùng ngực và hông.
• Giảm ham muốn tình dục: Do trong thuốc có chứa hormone nên có thể ảnh hưởng đến ham muốn tình dục của bạn.

5.2. Tác dụng phụ nguy hiểm

• Gây vô sinh: Đây là tác dụng phụ nguy hiểm nhất nếu bạn làm dụng thuốc quá nhiều. Khi ngừng thuốc thì buồng trứng cần một khoảng thời gian tương đối dài để hồi phục. Nếu dùng quá liều còn khiến lớp niêm mạc tử cung bị teo lại. Trứng không làm tổ được dẫn tới vô sinh.
• Dễ mắc bệnh: Những phụ nữ thường xuyên dùng thuốc tránh thai khẩn cấp sẽ dễ mắc các bệnh về gan, thận, tim mạch, ung thư vú, ung thư cơ quan sinh sản,… Vì vậy, thuốc tránh thai ở dạng này tuyệt đối không được sử dụng cho các phụ nữ có bệnh tim mạch, nguy cơ ung thư.
• Chửa ngoài tử cung: Đây chính là tình trạng xảy ra nhiều hơn ở những phụ nữ khi sử dụng thuốc tránh thai. Nguy cơ này có thể tăng khi sử dụng thuốc nhiều lần và thường gặp ở những người thừa cân.
• Uống thuốc vẫn có thai: Nhiều bạn sau khi uống thuốc vẫn có thể mang thai bình thường vì hiệu quả thực tế của thuốc chỉ đạt 85%. Cụ thể, nếu bạn sử dụng đến lần thứ ba trong cùng một chu kỳ kinh thì hiệu quả có thể chỉ còn 65% và khả năng mang thai lên đến gần 40%.
• Ra máu âm đạo: Nguyên nhân của tình trạng này là do cơ thể được bổ sung hàm lượng cao hormone sinh dục để ngăn cản rụng trứng. Có khoảng 50% số phụ nữ uống thuốc tránh thai bị ra máu âm đạo ngoài kỳ kinh. Và thường gặp nhất trong vòng 3 tháng đầu sau khi dùng thuốc. Trường hợp nên đi khám bác sĩ nếu bạn bị ra máu từ 5 ngày trở lên hoặc bị ra máu nhiều trong 3 ngày trở lên.

5.3. Những trường hợp cần gặp bác sĩ ngay

Sau khi sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp, bạn có các tác dụng phụ báo hiệu tình trạng nghiêm trọng sau đây thì cần phải đi khám bác sĩ ngay:

• Đau bụng dữ dội và không giảm
• Nôn ói liên tục ngay sau khi uống thuốc
• Đau ngực (hoặc khó thở) thường xuyên
• Đau đầu nhiều, chóng mặt
• Nhìn mờ hoặc mất khả năng về thị lực
• Sưng/đau ở cẳng chân và đùi
• Ra máu kéo dài, có mùi hoặc ra nhiều cục máu đông có màu sắc bất thường

6. Những trường hợp không sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp

Ngoài việc nắm rõ cách sử dụng, thì một số trường hợp sau đây không được sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp:

• Phụ nữ đang mang thai hoặc nghi ngờ mang thai
• Những phụ nữ bị chảy máu âm đạo bất thường không chẩn đoán được nguyên nhân
• Những phụ nữ mắc bệnh gan cấp tính, u gan lành hoặc ác tính, vàng da hoặc ngứa dai dẳng trong lần có thai trước.
• Không nên sử dụng thuốc ngừa thai khẩn cấp quá 2 lần trong tháng. Việc lạm dụng thuốc sẽ gây hại tới sức khỏe sinh sản và có thể gây vô sinh thứ phát.
• Thuốc tránh thai khẩn cấp được chống chỉ định với các trường hợp: Mắc bệnh gan, bệnh chuyển hóa Porphyria, bênh lao, huyết áp, mắc carcinom vú. Những bệnh nhân đang sử dụng thuốc an thần, thuốc ngủ, thuốc chống đông máu, thuốc kháng sinh hoặc thuốc điều trị HIV…
• Bạn nên tham khảo thêm các phương pháp ngừa thai an toàn như thuốc tránh thai hàng ngày, que cấy tránh thai hoặc vòng tránh thai.

Thuốc tránh thai khẩn cấp là được coi là một trong những phương thức ngừa thai được đánh giá cao. Tuy nhiên, để đảm bảo tránh mang thai ngoài ý muốn và hạn chế các tác hại tới cơ thể. Bạn nên “nằm lòng” những cách sử dụng thuốc an toàn và các tác dụng phụ (nếu có) của thuốc. Topnews.com.vn hi vọng bài viết này đã mang đến cho bạn những kiến thức bổ ích về sức khỏe sinh sản.

Hiền Anh tổng hợp